Zioła wspomagające odchudzanie – które wybrać?

Najprościej rzecz ujmując, otyłość jest efektem braku równowagi pomiędzy spożyciem kalorii a ich wydatkowaniem.  W ciągu ostatnich pięciu lat szereg statystyk pochodzących z różnych krajów świadczy o tym, że otyłość osiągnęła status bliski pandemii. W ostatnich danych przekarmienie osób dorosłych w wieku powyżej 18 lat zostało odzwierciedlone jako nadwaga w przypadku 39% lub jako otyłość w przypadku 13% populacji.

1. Uroda i zdrowie
2. Problemy walki z otyłością
3. Ziołowa alternatywa
4. Jak działają zioła?
5. Skuteczność w opiniach naukowców
6. Jakie zioła wybrać?
7. Pomoc przy odchudzaniu

Uroda i zdrowie

Wprawdzie otyłość postrzegamy głównie jako problem estetyczny, w rzeczywistości jest to jednak poważny problem zdrowotny. Otyłość jest bowiem pierwszoplanowym czynnikiem ryzyka rozwoju tzw. zespołu metabolicznego, obejmującego nadciśnienie tętnicze, miażdżycę tętnic i inne choroby sercowo-naczyniowe oraz cukrzycę typu 2.

Otyłość generuje również inne poważne zagrożenia zdrowotne, takie jak pewne typy nowotworów oraz choroba zwyrodnieniowa stawów, a zaburzenia lękowo-depresyjne i inne zaburzenia psychiczne u osób z nadwagą i otyłością stanowią kolejne poważne wyzwanie medyczne.

Otyłość wymaga zatem, zdaniem specjalistów, pilnej uwagi ze strony społeczności naukowej, a to, tym bardziej że obecnie istnieje bardzo niewiele opcji leczenia otyłości o większym stosunku korzyści do ryzyka zdrowotnego, wynikającego z działań niepożądanych.

Problemy walki z otyłością

Za najskuteczniejsze i pozbawione skutków ubocznych metody walki z otyłością uznawane są zmiany stylu życia w postaci diety i aktywności ruchowej oraz interwencje psychologiczne, takie jak przykładowo terapia behawioralna. Jednak wszystkie okazują się bardzo trudne do wdrożenia, przede wszystkim z uwagi na utrwalone w toku ewolucji instynktowne zachowania człowieka, zmierzające do jak największego pobierania energii i jak najmniejszego jej wydatkowania.

Natomiast chirurgia bariatryczna, polegająca na redukcji objętości żołądka lub zmianie drogi pokarmowej, uznana została za ryzykowny sposób leczenia otyłości, z uwagi na relatywnie wysoką śmiertelność okołooperacyjną i relatywnie częste powikłania zdrowotne.

Z kolei lipoliza iniekcyjna i liposukcja to wprawdzie nowoczesne i skuteczne techniki eliminacji tłuszczu podskórnego, niemniej nie przywracają one, jak się okazuje, równowagi metabolicznej rozregulowanej otyłością.

Wprawdzie istnieje kilka syntetycznych leków ze wskazaniami do terapii otyłości, jednak wszystkie są obarczone skutkami działań niepożądanych, szczególnie w dłuższej perspektywie ich stosowania. 

Ziołowa alternatywa

Dlatego też w tej sytuacji, jak zauważają specjaliści, potencjalnie skuteczną opcję terapeutyczną oferują preparaty ziołowe, z uwagi na dużą różnorodności molekularną ich składników aktywnych biologicznie oraz zerowe lub nieistotne ryzyko pojawienia się niepożądanych efektów działania.

Badania na liniach komórek tłuszczowych zwierząt i ludzi i zwierzęcych modelach otyłości oraz badania kliniczne z udziałem ochotników dowodzą, że związki fitochemiczne roślin zielarskich mogą celować w proces tworzenia komórek tłuszczowych oraz metabolizm, spalanie i wchłanianie tłuszczu, i że mogą zastępować leki syntetyczne w strategiach redukcji wagi.

Jak działają zioła?

Mechanizmy ich aktywności odchudzającej albo skupiają się bezpośrednio na tkance tłuszczowej i przebiegających w niej procesach adipogenezy (tworzenia komórek tłuszczowych), lipogenezy (syntezy cząsteczek tłuszczu zapasowego), lipolizy (rozpadu cząsteczek tłuszczu zapasowego) i termogenezy (intensywnego spalania kwasów tłuszczowych z emisją energii cieplnej), albo celują w procesy przebiegając poza tkanką tłuszczową, takie jak regulacja apetytu i uczucia sytość czy aktywność lipazy trzustkowej, odpowiedzialnej za przyswajanie spożytego tłuszczu.

Skuteczność w opiniach naukowców

Dostępna wiedza na temat dużej liczby aktywnych biologicznie, ułatwiających odchudzanie składników roślinnych została dokładnie przeanalizowana w kilku przeglądach naukowych.

I jak donoszą autorzy jednego z nich, liczne związki chemiczne roślin, a w szczególności berberyna, ksantohumol, kwas ursolowy, guggulsteron i kwas taninowy, okazują się skutecznie redukować wagę poprzez hamowanie adipogenezy i lipogenezy oraz stymulację lipolizy i termogenezy. Zostały one zaproponowane przez autorów jako potencjalne, przyszłościowe leki przeciwotyłościowe, przede wszystkich z uwagi na swoją skuteczność w redukcji tłuszczu zapasowego, przy jednoczesnym braku zagrożenia dla wrażliwości tkanki tłuszczowej i wrażliwości ogólnoustrojowej na insulinę.

Z kolei autorzy innego przeglądu zaproponowali do leczenia otyłości inne składniki naturalne, takie jak kofeina, synefryna, forskolina, kapsaicyna, i katechiny zielonej herbaty, gdyż związki te zwiększają, jak dowodzą badania, wydatek energetyczny i równoważą tym samym spadek tempa metabolizmu, zawsze postępujący wraz z utratą masy tkanki tłuszczowej i wagi ciała.

Jakie zioła wybrać?

Jeżeli więc chcemy poszukiwać ziół, które wspomogą odchudzanie, musimy rozglądać się pośród takich, które są najobfitszymi źródłami wymienionych przez naukowców składników aktywnych biologicznie, redukujących masę tkanki tłuszczowej. Efektem tych poszukiwań mogłaby więc być przykładowo taka oto lista:

1. Berberys (źródło berberyny)
2. Chmiel (źródło ksantohumolu)
3. Mącznica lekarska (źródło kwasu ursolowego)
4. Balsamowiec indyjski (źródło guggulsteronu)
5. Sumak (źródło kwasu taninowego)
6. Zielona herbata (źródło kofeiny i katechin)
7. Gorzka pomarańcza (źródło synefryny)
8. Pokrzywa indyjska (źródło forskoliny)
9. Papryka chili (źródło kapsaicyny)

Pomoc przy odchudzaniu

Większość z tych ziół znajdziemy na rynku rynku suplementów diety pojawiają się monopreparaty oparte na standaryzowanych ekstraktach z tych roślin. Niemniej rynek suplementów diety idzie jeszcze bardziej na rękę osobom walczącym z otyłością i nadwagą, oferując gotowe zestawy ekstraktów ziołowych, wskazywanych jako środki wspomagające redukcję tkanki tłuszczowej.

Autor: Sławomir Ambroziak

Źródła:

• https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3950654/
• https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5738182/
• https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0378874121006395    
• https://www.frontiersin.org/journals/pharmacology/articles/10.3389/fphar.2023.1182937/full